Νικολάου Μάννη Διδασκάλου
Σελίδες ἀπὸ τὸ Νέον Μαρτυρολόγιον τῶν Γνησίων Ὀρθοδόξων Τὰ πρῶτα ἔτη τῆς Ἡμερολογιακῆς Καινοτομίας ( 1924 1928 )
Ἔκδοσις Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ὠρωποῦ καὶ Φυλῆς 2016
Ἡ ἐργασία αὐτὴ πρωτοπαρουσιάσθηκε ὡς Ὁμιλία ὑπὸ τοῦ συγγραφέως αὐτῆς κ. Νικολάου Μάννη τὴν Παρασκευή, 2 /15.1.2016, στὸν Ἱερὸ Ναὸ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Πέτρου καὶ Παύλου στὴν Δάφνη Ἀθηνῶν.
Ἡ παροῦσα μορφή της πραγματοποιήθηκε μὲ τὴν ἐπιστασία καὶ εὐλογία τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ὠρωποῦ καὶ Φυλῆς κ. Κυπριανοῦ.
Εὐχαριστίες ἀπευθύνονται στὸ Ἐργαστήριο τῆς Μοναστικῆς Ἀδελφότητος τῶν Ἁγίων Ἀγγέλων, στὶς Ἀφίδνες Ἀττικῆς, τὸ Ὁποῖο ἀνέλαβε τὴν ἐπιμέλεια καὶ τὴν ἔκδοσι τῆς ἐργασίας αὐτῆς.
† Κυριακὴ Γ ʹ Νηστειῶν, τῆς Σταυροπροσκυνήσεως
21η Μαρτίου 2016 ἐκ. ἡμ.
Ὀρθόδοξος Ἐνημέρωσις
«Ἐντολὴ γὰρ Κυρίου μὴ σιωπᾷν ἐν καιρῷ κινδυνευούσης Πίστεως. Λάλει γάρ, φησί, καὶ μὴ σιῶπα. . . Διὰ τοῦτο κἀγὼ ὁ τάλας, δεδοικὼς τὸ Κριτήριον, λαλῶ».
(Ὁσ. Θεοδώρου Στουδίτου, PG τ. 99, στλ.13-21)
« Εἰ ἐμὲ ἐδίωξαν, καὶ ὑμᾶς διώξουσιν »
( Ἰ ωάν. ιε ΄ 20 )
Α΄. Εἰσαγωγὴ στὸ Νέο Μαρτυρολόγιο
Πολλὲς φορές, καὶ ἀπὸ πάρα πολλούς, ἀκοῦμε ὅτι οἱ λεγόμενοι Παλαιοημερολογῖτες εἶναι φανατικοί, ἐκφράζουν ἀκραῖες ἀπόψεις καὶ γενικῶς διακρίνονταν γιὰ τὸν « οὐ κατ᾿ ἐπίγνωσινζῆλο » τους καὶ τὴν ἔλλειψη ἀγάπης.Αὐτὸ ὅμως, ποὺ δὲν ἀκοῦμε ἀπὸ κανέναν ἀπὸ τοὺς κατηγό ρους αὐτούς, εἶναι τὴν ἐξ ἀρχῆς ἀντιμετώπιση τῶν Παλαιοημε ρολογιτῶν ἀπὸ τὴν λεγομένη ἐπίσημη Ἐκκλησία. Σὲ αὐτὴν ἀναφέρεται ἡ παροῦσα ἐργασία.Σὲ ὁλόκληρη τὴν Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία δὲν θὰ βρεῖτε οὔτε ἕνα παράδειγμα, ὅπου πραγματικὰ Ὀρθόδοξοι Ποιμένες νὰ βα σανίζουν καὶ νὰ διώκουν τοὺς ἀντιπάλους τους. Συνέβαινε μά λιστα τὸ ἀντίθετο ἀκριβῶς. Πάντοτε οἱ Ὀρθόδοξοι διώκονταν ἀπὸ τοὺς αἱρετικούς. Καὶ μόνο ἡ ὕπαρξη τῆς μεγάλης αὐτῆς ἱστορικῆς ἀληθείας, ὅτι δηλαδὴ τὸ δίκαιο εἶναι μὲ τὸ πλευρὸ τῶν διωκομένων καὶ ὄχι τῶν διωκτῶν, ἀρκεῖ γιὰ νὰ καταδείξει τὸ ὀρθὸ τῆς πορείας τῶν Γνησίων Ὀρθοδόξων, ἀσχέτως τῶν τυχὸν ἀστοχιῶν ὡρισμένων ἐξ αὐτῶν στὶς κρίσεις ἢ καὶ στὰ ἔργα τους. Κύρια αἰτία γιὰ τὴν παροῦσα ἐργασία ἀποτελεῖ ἡ ἀναίρεση τῆς ἑξῆς πεπλανημένης θέσεως τοῦ π. Ἐπιφανίου Θεοδωροπούλου – θέση ποὺ ἐπαναλαμβάνεται πλέον συνεχῶς ἀπὸ πολλοὺς νεοημερολογῖτες: « Ἂς κρατοῦσαν οἱ Παλαιοημερολογῖτες τὸ παλιὸ ἡμε ρολόγιο, ἀλλὰ ἂς διατηροῦσαν τὴν κοινωνία πρὸς τὴν Ἐκκλησία» 1. Μὰ οἱ Παλαιοημερολογῖτες αὐτὸ ἔκαναν στὴν ἀρχή · καμμία ἀπόσχιση, καμμία ἀποτείχιση, κανένα σχῖσμα. Ἁπλὰ ζητοῦσαν νὰ λειτουργοῦνται μὲ τὸ παλαιὸ ἡμερολόγιο· ζητοῦσαν ἀπὸ τοὺς ἱερεῖς τῶν ἐνοριῶν τους νὰ τοὺς ἐξυπηρετοῦν μὲ τὸ παλαιὸ ἡμε ρολόγιο. Ἡ ἀπάντηση τῆς Διοικούσης Ἱεραρχίας ; Διώξεις, ξυλο δαρμοί, λοιδορίες, φυλακίσεις, ἐξορίες, ἀποσχηματισμοί, ἀφορισμοί · μέχρι καὶ φόνους εἴχαμε... Ξεκάθαρα λοιπὸν ἀποδεικνύεται πὼς τὸ δημιουργηθὲν ἐν Ἑλλάδι ἡμερολογιακὸ σχῖσμα, βαραίνει ἀποκλειστικὰ καὶ μόνο τὴν ἐπίσημη Ἐκκλησία, ἡ ὁποία ὀφείλει, ἂν μή τι ἄλλο, ἕνα με γάλο συγγνώμη στοὺς ἀνθρώπους ἐκείνους, ὄχι μὲ λόγια, ἀλλὰ ἐπιστρέφοντας στὴν ὀρθὴ πορεία, ἀπὸ τὴν ὁποία ἐξέκλινε, δι καιώνοντας ἔτσι τὸν Ἀγῶνα τῶν Γνησίων Ὀρθοδόξων, τῶν πιστῶν αὐτῶν ὑπερασπιστῶν τῆς Ὀρθοδοξίας.Θὰ παρακολουθήσουμε τὸ χρονικὸ αὐτὸ τῆς βίας, μέσα ἀπὸ τὰ ἀδιάψευστα δημοσιεύματα τῶν ἐφημερίδων τῆς ἐποχῆς. Περιωρισθήκαμε χρονικὰ στὴν τετραετία 1924 1928 (καὶ μάλι στα χωρὶς νὰ παρουσιάσουμε ὅλα τὰ περιστατικά), μιᾶς καὶ δὲν θὰ μᾶς ἔφθανε ὄχι μία, ἀλλὰ οὔτε δέκα ἐργασίες, γιὰ νὰ παρου σιασθοῦν ὅλα τὰ ἐγκλήματα τῆς ἐπίσημης Ἐκκλησίας ἐναντίον τῶν προγόνων μας.
Β΄. Τὸ ἔτος 1924 τοῦ Νέου Μαρτυρολογίου
πρώτη μεγάλη Ἑορτὴ μετὰ τὴν Ἡμερολογιακὴ Καινοτο μία ἦταν ὁ Εὐαγγελισμὸς τῆς Θεοτόκου. Ἀφοῦ πέρασε ὁ ἑορτασμός Της μὲ τὸ νέο ἡμερολόγιο, στὶς 6 Ἀπριλίου τὸ ἀπόγευμα, πολλοὶ πιστοὶ συγκεντρώθη καν σὲ διάφορες ἐκκλησίες τῆς Ἑλλάδος, γιὰ νὰ ἑορτά σουν μὲ τὸ παλαιό, τὸν Ἑσπε ρινὸ τῆς Ἑορτῆς. Στὴν Μητρόπολη Ἀθηνῶν ἑκατοντάδες πιστοὶ ζήτησαν ἀπὸ τοὺς ἱερεῖς νὰ ἐπιτελέσουν τὴν Ἀκολουθία. Ὁ Μητροπο λίτης Χρυσόστομος Παπαδό πουλος ὅμως τὸ εἶχε ἀπαγο ρεύσει ρητῶς, ἀπειλώντας μὲ ποινὴ καθαιρέσεως ὅποιον ἱε ρέα τολμοῦσε νὰ κάνει κάτι τέτοιο. Μάλιστα ἔστειλε καὶ ἀστυνομικὴ δύναμη νὰ διώξει τὸ πλῆθος καὶ νὰ σφραγίσει τὸν ναό, ἐνῶ διέταξε νὰ μεί νουν κλειστὲς ὅλες οἱ ἐκκλη σίες γιὰ νὰ μὴν ἑορτασθεῖ πουθενὰ ὁ Εὐαγγελισμός 2 !Στὴν Θεσσαλονίκη δύο χιλι άδες χριστιανοὶ συγκεντρώθη καν τὴν νύκτα στὸν Ἱερὸ Ναὸ τῆς Εὐαγγελίστριας καὶ ζήτη σαν νὰ γίνει Λειτουργία γιὰ τὴν αὐριανὴ Ἑορτή. Ὁ Μητροπολί της Γεννάδιος Ἀλεξιάδης ἔστει λε τὴν ἀστυνομία, ἡ ὁποία διέ λυσε τὸ πλῆθος τῶν πιστῶν καὶ συλλαμβάνοντας τρία ἄτομα, ἐνῶ τὴν ἑπομένη διέταξε νὰ κλεισθοῦν ὅλοι οἱ ναοὶ καὶ νὰ μὴν ψαλεῖ οὔτε ὁ συνήθης Ὄρθρος πρὸς πρόληψη ἐκτρόπων 3. Ἀπὸ τὴν ἀρχὴ λοιπὸν ἡ Διοικοῦσα Ἐκκλησία ἔδειξε τὶς διαθέσεις της, ἀπέναντι σὲ ὅσους ἐπέμεναν νὰ μὴν παραδέχωνται τὸ νέο ἡμερολόγιο. Ἁπλὰ καὶ μόνο τὸ νὰ ἀκολουθῆ κανεὶς τὸ παλαιὸ ἡμερολόγιο θεωρήθηκε ἀδίκημα, καὶ ἔτσι οἱ καταδίκες τῶν κληρικῶν γινόντουσαν « ἐπὶ παλαιοημερολογιτισμῷ » ! Ἡ πρώτη ποινὴ σὲ κληρικὸ δὲν ἄργησε νὰ ἔλθει. Τὸν Ἀπρίλιο ἢ Μάϊο τοῦ 1924 ὁ 72χρονος Ἐφημέριος τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Δημητρίου Ἀσπροπύργου Δημήτριος Δέδες (1852 1927) τιμωρή θηκε μὲ δεκαήμερο ἀργία, διότι δὲν συμμορφώθηκε μὲ τὴν Ἡμε ρολογιακὴ Καινοτομία 4. Σταδιακὰ σὲ ὅλη τὴν ἑλλη νικὴ ἐπικράτεια, μὲ τὴν βοήθεια τῆς Πολιτείας, ξεκίνησαν διώξεις γιὰ τὴν ἐπιβολὴ τῆς Καινοτομίας. Ἰδοὺ πῶς περιγράφει τὴν κατάσταση τὸ Περιοδικὸ τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας « Πάνταινος »:
«Ὁποίους ἔσχε καὶ καθ’ ἡμέραν παράγει καρποὺς πικρίας καὶ φθορᾶς ἡ ἀνεξήγητος σπουδὴ περὶ τὴν ἐπιβολὴν τοῦ νέου ἡμερολογί ου, μαρτυροῦσι μὲν αἱ καθ’ ἡμέραν ἐν Ἑλλάδι ἀταξίαι καὶ βιαιοπρα γίαι, καθ’ ἃς κλείονται ναοί, καὶ στρατιωτικῶς βίᾳ κωλύονται τῶν θρησκευτικῶν καθηκόντων οἱ χριστιανοί, καὶ περιάγονται ἐκ νήσων εἰς νήσους ἱερεῖς, δικαζόμενοι ἐπὶ παραβάσει τῶν ἡμερολογιακῶν δι ατάξεων ἢ τηρήσει τοῦ καθεστῶτος, ὧν πάντων τὴν βεβαίωσιν πα ρέχουσιν ἐκεῖθεν ἔγγραφοί τε καὶ προφορικαὶ εἰδήσεις, ἀμφιβολίας ὑπέρτεραι… Ἐπιμένεις εἰς τὸ παλαιόν, εἰς τὸ πατροπαράδοτον, εἰς τὸ ἐκκλησιαστικὸν ἡμερολόγιον; Ἐὰν τύχῃς λαϊκός, κλείεταί σοι ὁ ναός! Ἀπαγορεύεταί σοι ἡ μετάληψις! Σὲ ἀναμένει ἡ εἱρκτή. Ἐπιμένεις εἰς τὸ ἡμερολόγιον τῆς θρησκείας σου, τῆς ἐκκλησίας σου, τῆς συνειδήσε ώς σου; Ἐὰν εὑρεθῇς ἱερεύς, καταδικάζεσαι εἰς ἀργίαν! Καθαιρεῖσαι! Ἀφορίζεσαι! Τί πλέον κατώρθουν οἱ διῶκται τοῦ Χριστιανισμοῦ; Τί πλέον ἐφεύρισκον κατὰ τῶν ὀρθοδόξων αἱ αἱρέσεις;» 5.
Ἔφθασε καὶ ἡ μεγάλη Ἑορτὴ τῶν Χριστουγέννων. Οἱ Γνήσιοι Ὀρθόδοξοι ἀπεφάσισαν νὰ τελέσουν τὴν ἱερὰ Ἀγρυπνία στὸν Ἱερὸ Ναὸ Ἁγίου Θεράποντος στὸ Γουδί. Πολὺς κόσμος ἀπὸ τὴν Ἀθήνα καὶ τὴν ἐπαρχία συγκεντρώθηκε στὸν μικρὸ τότε ναὸ καὶ ξεκίνησε ἡ Ἀκολουθία. Ὁ Μητροπολίτης ὅμως ἔστειλε πάλι τὸν στρατὸ νὰ διαλύσει τὸ πλῆθος, τὸ ὁποῖο ξεπερνοῦσε τὶς δύο ἤ, κατ’ ἄλλους, καὶ τὶς τρεῖς χιλιάδες6 ! Ἀρχικὰ ἔφθασε ἕνας ἀξι ωματικὸς μὲ δύο ὑπαξιωματικοὺς καὶ διέταξαν τοὺς πιστοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὴν ἐκκλησία · μπρὸς στὴν ἄρνησή τους ἔβγαλαν περίστροφα! Εἰσέβαλαν ἔπειτα στὸ Ἱερὸ καὶ ἀπευθύνθηκαν πρὸς τὸν Ἱερέα, τὸν π. Παρθένιο Ἰβηρίτη, μὲ τὸν ὁποῖον ἀκολούθησε ὁ ἑξῆς ἀποκαλυπτικὸς διάλογος:
«Παπᾶ τί θὰ διαβάσῃς ἀπόψε;Τὴν Λειτουργίαν τῶν Χριστουγέννων, ἀπήντησεν ὁ ἱερεύς.
Ὄχι, λέγει ἐν ἐξάψει ὁ ἀξιωματικός. Θὰ διαβάσῃς τὴν Λειτουργίαν τοῦ ἁγίου Ἰωάννου »7.
Μπρὸς στὴν ἐπιμονὴ τοῦ Ἱερέως να τελέσει τὴν χριστουγεν νιάτικη Ἀκολουθία, ὁ Ἀξιωματικὸς τὸν διέταξε νὰ ἀποχωρήσει ἀπὸ τὸν ναό, ἀλλὰ ὁ π. Παρθένιος τοῦ ἀπάντησε: «Εἶμαι ἐκ τῶν κληρικῶν, οἱ ὁποῖοι δὲν ἀνεγνώρισαν τὴν μεταρρύθμισιν τοῦ Ἡμερολογίου. Ἐκλήθην νὰ ἱερουργήσω εἰς τὸν ναὸν τοῦτον καὶ δὲν θὰ τὸν ἐγκαταλείψω εἰμὴ ὅταν τελειώσω τὴν Λειτουργί αν»8. Τότε ἕνας ἐκ τῶν ὑπαξιωματικῶν ὥρμη σε νὰ τοῦ ἀφαιρέσει τὸ καλυμμαύχιο, ἀλλὰ τὸν ἀντελήφθησαν οἱ πιστοὶ καὶ μὲ ἀποδο κιμασίες ἀνάγκασαν τὴν κουστωδία νὰ ὑποχωρήσει. Μετὰ ἀπὸ λίγο ἐμφανίσθηκε αὐτοκίνητο μὲ σαράντα ὁπλισμένους στρα τιῶτες καὶ ὁ ἐπὶ κεφαλῆς διέταξε νὰ σταματήσει ἡ Λειτουργία. Μπρὸς στὴν ἄρνηση τοῦ Ἱερέως καὶ στὸ μεγάλο πλῆθος τῶν πιστῶν, ποὺ παρέμεινε στὴν θέση του, ἔμειναν ἄπραγοι, φρου ρώντας ἀπ᾿ ἔξω τὴν ἐκκλησία. Τὴν ἑπομένη ὁ Χρυσόστομος Παπαδόπουλος ἀνακοίνωσε πὼς θὰ καθαιρέσει τὸν π. Παρθένιο 9.
Γ ΄. Τὸ ἔτος 1925 τοῦ Νέου Μαρτυρολογίου
Λίγες ἡμέρες ἀργότερα ἔφθασε ἡ Ἑορτὴ τῶν Θεοφανείων. Ἡ Ἀγρυπνία τελέσθηκε στὸν Ἱερὸ Ναὸ τῶν Ἁγίων Θεοδώρων Παλαιοῦ Φαλήρου (σήμερα ὑπάγεται στὴν Νέα Σμύρνη) μὲ τὴν συμμετοχὴ 3.500 περίπου πιστῶν. Ἡ ἀστυνομία ἐπεμβαίνει γιὰ ἄλλη μία φορὰ τῇ ὑποκινήσει τοῦ Καινοτόμου Μητροπολίτου καὶ διαλύει τὸ πλῆθος τῶν πιστῶν διὰ τῆς βίας. Ὁ « Σύλλογος τῶν Ὀρθοδόξων » τὸ εἶχε προβλέψει, λόγῳ τῶν ἐπεισοδίων τῶν Χριστουγέννων, γι᾿ αὐτὸ καὶ εἶχε σχεδιασθεῖ ὁ μὲν Ἑσπερινός, καθὼς καὶ ὁ Ὄρθρος, νὰ τελεσθοῦν τὴν νύκτα στὸν ἐν λόγῳ Ἱερὸ Ναό, ἡ δὲ Θεία Λειτουργία μὲ τὴν τελετὴ τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ νὰ γίνει στὸν Ἱερὸ Ναὸ τοῦ Ἁγίου Γεωργί ου Ξηροτάγαρου στὸ Παλαιὸ Φάληρο, ἀπὸ τὸν ἀείμνηστο Ἱερέα π. Ἰωάννη Φλῶρο. Ὅμως εἰσέβαλε στρατὸς καὶ διέ λυσε τὸ πλῆθος τῶν πιστῶν μὲ τὴν βία καὶ ἔγιναν πολλὲς προσαγωγές10.
Διαβάζουμε ἕνα χαρακτηριστικὸ ἀπόσπασμα περιγραφῆς τῆς ἀπαγόρευσης τῆς Ἀκολουθίας ἀπὸ τὸν Τύπο τῆς ἐποχῆς: «Ὅταν ἤκουε περὶ ἐξακολουθήσεως τῆς ἀκολουθίας ὁ ἀξι ωματικὸς μᾶλλον ἐξηγριοῦτο. Δὲν παρῆλθεν ὀλίγη ὥρα ὁπότε ἀπευθύνει ἔντονον διαταγὴν πρὸς αὐτοὺς “ ἐν ὀνόματι τοῦ Νό μου διαλυθῆτε” καὶ διατάξας τοὺς ὑπ᾿ αὐτὸν ἄνδρας ἔχοντας ἐφ᾿ ὅπλου λόγχην νὰ ἐπιπέσωσι κατὰ τοῦ ἐκκλησιάσματος, πρῶτος αὐτὸς ἔδωκε τὸ σύνθημα ἀρχίσας νὰ κτυπᾶ διὰ τοῦ ὑποκοπάνου τοῦ ὅπλου μιμηθέντες κατόπιν καὶ οἱ ὑπ᾿ αὐτὸν ἄνδρες. Δέχονται κτυπήματα ὑποκοπάνων πολλοί · ξεσχίζονται πῖλοι γυ ναικῶν · καταρρίπτονται κατὰ γῆς τὸ ἔξωθεν προσκυνητάριον μὲ τὰς ἁγίας εἰκόνας, τὸ τραπέζιον ἔνθα ἦσαν τοποθετημένα τὰ κηρία, χωρὶς δὲ νὰ προβάλῃ οὐδεμίαν ἀντίστασιν τὸ πλῆθος δια μαρτύρετο διὰ τοὺς τοιούτους βανδαλισμούς» 11.
Κατὰ τὸ ὑπόλοιπο τοῦ ἔτους αὐτοῦ δὲν εἴχαμε κάποιο σοβαρὸ περιστατικό, διότι ἐπῆλθε ἡ γνωστὴ δικτατορία τοῦ Πάγκαλου, ὁ ὁποῖος ἀποδείχθηκε πιὸ φιλάνθρωπος ἀπὸ τοὺς Ἱεράρχες τῆς Διοικούσης Ἐκκλησίας.
Τὸ ἔτος 1926 τοῦ Νέου Μαρτυρολογίου
Ηδη ἀπὸ τὸ 1924 οἱ Μοναχὲς τῆς Μονῆς Κεχροβουνίου Τή νου, μὲ παρότρυνση τοῦ Γέροντος Φιλοθέου Ζερβάκου, εἶχαν ἀρνηθῆ νὰ ἀποδεχθοῦν τὴν Ἡμερολογιακὴ Καινοτομία. Κατόπιν πολλῶν πιέσεων καὶ μπροστὰ στὴν ἐπίμονη ἄρνησή τους ὁ Μητροπολίτης Σύρου Ἀθανάσιος Λεβεντόπουλος μηχα νεύθηκε ἄλλον τρόπο. Ἀπείλησε τὸν οἰκογενειάρχη ἐφημέριο τῆς Μονῆς π. Ματθαῖο Εὐριπιώτη, ὅτι θὰ τὸν καθαιρέσει ἂν συν εχίσει νὰ λειτουργεῖ μὲ τὸ παλαιὸ ἡμερολόγιο. Ὁ ἱερέας ἐνέδωσε καὶ ἡ Ἡγουμένη Εὐφροσύνη καὶ οἱ Μοναχὲς ποὺ ἀρνήθηκαν νὰ συμμορφωθοῦν παραπέμφθηκαν, τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1925, στὸ τοπικὸ ἐκκλησιαστικὸ δικαστήριο, στὸ ὁποῖο καὶ τιμωρήθηκαν μὲ ποινὲς ἔκπτωσης τῶν ἐν τῇ Μονῇ ἀξιωμάτων τους καὶ ἐξο ρία. Οἱ Μοναχὲς δὲν ἀναγνώρισαν τὴν καταδικαστικὴ ἀπόφα ση καὶ γι᾿ αὐτὸ μηνύθηκαν ἀπὸ τὸν Μητροπολίτη στὴν Σύνοδο τῆς Διοικούσης Ἐκκλησίας. Οἱ Μοναχὲς προσήχθησαν ἀπὸ τὴν τοπικὴ χωροφυλακὴ καὶ ἀφοῦ διενυκτέρευσαν στὸ Ἀστυνομικὸ Τμῆμα Τήνου ὡδηγήθηκαν στὴν Ἀθήνα. Ἐκεῖ μετὰ ἀπὸ δίκη παρωδία (ποὺ ἔγινε τὴν 1η / 14η Ἀπριλίου τοῦ 1926) καταδικά στηκαν, ἐκτὸς τῆς Ἡγουμένης ποὺ ζήτησε συγ χώρηση, σὲ κα θαίρεση τοῦ Μοναχικοῦ Σχήματος καὶ ἀφορισμό 12! Τὸ δὲ πλῆθος τῶν πιστῶν ποὺ εἶχε συγκεντρωθεῖ γιὰ συμπαρά σταση διαλύθηκε ἀπὸ τὴν ἀστυνομία. Τὴν ἴδια ἡμέρα στὴν Μονὴ οἱ Μοναχὲς τῶν ἰδίων φρονημάτων ἐπιτέλεσαν ἱερὰ Παράκλη ση ὑπὲρ τῆς αἰσίας ἐκβάσεως τῆς δίκης στὸ κελλὶ τῆς Μοναχῆς Πελαγίας Καρούση (ἡ Μονὴ ἦταν ἰδιόρρυθμη). Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς Παρακλήσεως εἰσέβαλε ἡ προσωρινὴ Ἡγουμένη, ποὺ τοποθέτησε ὁ καινοτόμος Μητροπολίτης, Ἱερωνυμία Βουτσί νου, μαζὶ μὲ μερικὲς ἀπὸ τὶς Μοναχὲς ποὺ ἀποδέχτηκαν τὸ νέο ἡμερολόγιο καὶ ἄλλους λαϊκοὺς καὶ ξυλοκόπησαν τὶς Μοναχές, ἀφήνοντας ἀναίσθητες ἀπὸ τὸ ξύλο τὶς παλαιοημερολογίτισσες Μοναχὲς Μαγδαληνὴ καὶ Ἀθανασία13.
Παράλληλα, τὰ ἐκκλησιαστικὰ ἔντυπα τῆς ἐπίσημης Ἐκκλη σίας, ὅπως ἡ «Ἐκκλησία» καὶ ἡ « Ἀνάπλασις », καθὼς καὶ ἀρκετὲς πολιτικὲς ἐφημερίδες, ἐξαπέλυαν ἕναν καταιγισμὸ ἐπι θέσεων καὶ ὕβρεων κατὰ τῶν Παλαιοημερολογιτῶν, οἱ ὁποῖοι χα ρακτηρίζονταν ὡς « φανατικοί », « θρησκόληπτοι», « ἀγύρτες», «καθυστερημένοι», γιὰ νὰ ἀναφέρουμε τὰ πιὸ συνηθισμένα. Τὰ Χριστούγεννα τοῦ 1926, εἴχαμε ἐπεισόδια κυρίως στὴν Στὴν Θεσσαλονίκη, πάλι ὁ Γεννάδιος παρεμπόδισε τοὺς Ὀρ θοδόξους νὰ ἑορτάσουν τὴν μεγάλη Ἑορτὴ καὶ ὅταν τὸ πλῆθος διαμαρτυρήθηκε, ἐπιστρατεύθηκε ξανὰ ἡ ἀστυνομία14.
Στὰ Μέγαρα, οἱ κάτοικοι «ἀψηφοῦντες τὰς πιέσεις καὶ τὰς ἀπειλὰς τῶν ἀστυνομικῶν ὀργάνων, τὰ ὁποῖα ἠπείλουν μέχρι τῆς τελευταίας στιγμῆς, ὅτι θὰ συνελάμβανον καὶ θὰ ἐτουφέκιζον ὅσους θὰ ἐτόλμουν νὰ προσέλθουν εἰς τὴν λειτουργίαν»15 τῶν Χριστουγέννων, ἑώρτασαν μὲ θάρρος τὴν Ἑορτή. Στὴν Σαλαμῖνα καὶ στὴν Καρδίτσα, οἱ ἀστυνομικὲς δυνά μεις σὲ συνεννόησι μὲ τὶς ἐκκλησιαστι κὲς ἀρχὲς ἐσφράγι ζαν τὰ ἐξωκκλήσια γιὰ νὰ μὴν ἑορτάσουν
οἱ, χωρὶς ναὸ εὑρισκόμενοι, Γνήσιοι Ὀρθόδοξοι.
Ε΄. Τὸ ἔτος 1927 τοῦ Νέου Μαρτυρολογίου
Στὴν Νικήτη Χαλκιδικῆς, τὴν παραμονὴ τῶν Θεοφανείων μὲ τὸ ἐκκλησιαστικὸ ἡμερολόγιο, ὁ Ἁγιορείτης Λειτουργὸς τῶν Γνησίων Ὀρθοδόξων π. Ἱλαρίων συνελήφθη ἄνευ λόγου καὶ αἰτίας ἀπὸ ἀστυνομικὴ δύναμη. Ἀποτέλεσμα ἦταν οἱ ὑπὲρ τῶν χιλίων Παλαιοημερολογῖτες κάτοικοι νὰ πολιορκήσουν τὸ οἴκη μα, στὸ ὁποῖο ἦταν ὑπὸ κράτηση ὁ Λειτουργὸς καὶ νὰ καταφέ ρουν νὰ τὸν ἐλευθερώσουν. Ἔτσι τὴν ἑπόμενη ἡμέρα ἑώρτασαν τὴν Ἑορτὴ τῶν Θεοφανείων, πλὴν ὅμως ἡ χαρά των δὲν κράτησε πολύ, μιᾶς καὶ κατέφθασε σημαντικὴ στρατιωτικὴ δύναμη, τῆς ὁποίας ὁ λοχαγὸς συγκέντρωσε τοὺς κατοίκους στὴν πλατεῖα τοῦ χωριοῦ καί, κατόπιν καταδόσεως ὑπὸ τοῦ νεοημερολογίτου ἱερέως συγκεκριμένων παλαιοημερολογιτῶν προέβη στὴν σύλ ληψή τους. Οἱ εἴκοσι περίπου συλληφθέντες Χριστιανοὶ μετα φέρθηκαν στὸν Πολύγυρο ὅπου προφυλακίστηκαν γιὰ 20 μέρες καὶ ἔπειτα κα ταδικάστηκαν σὲ τρίμηνη φυλάκιση16.
Ἡ δὲ Κοινότητα τοῦ Ἁγί ου Ὄρους ἔβγαλε ἀνακοί νωση μὲ τὴν ὁποία ἀπαγό ρευε στοὺς Ἁγιορεῖτες ἱερομονάχους νὰ ἐξυπηρετοῦν τοὺς Παλαιοημερολογῖτες 17.
Τὸ ἔτος 1927 στιγματίσθηκε καὶ ἀπὸ τὴν δολοφονία τῆς Νεομάρτυρος Αἰκατερίνης Ρούττη. Στὴν Μάνδρα Ἀττικῆς οἱ πιστοὶ τῶν Πατρίων εἶ χαν ἐτοιμασθεῖ νὰ ἑορτάσουν μὲ Ἀγρυ πνία τὴν Ἑορτὴ τῶν Ταξιαρχῶν. Μετὰ τὸν Ἑσπερινό, ἐμφανίστηκε κουστωδία χωροφυλάκων μὲ ἐντολὴ νὰ διαλύσει τὸ ἐκκλησίασμα καὶ νὰ συλλάβει τὸν Λει τουργό, τὸν π. Χριστοφόρο Ψαλλίδα. Οἱ πιστοὶ κλειδώθηκαν στὸ ναὸ καὶ οἱ χωροφύλακες μανιασμένα ἄρχισαν νὰ χτυπᾶνε τὶς πόρτες γιὰ νὰ τὶς σπάσουν, ἐνῶ ἔθραυσαν τὰ τζάμια τῶν παραθύ ρων, ἀλλὰ ἐμποδίστηκε ἡ ἔφοδός τους ἀπὸ τὰ σιδερένια κιγκλι δώματα. Ὅταν ἐτελείωσε ἡ Ἀγρυπνία οἱ πιστοὶ βγῆκαν ἀπὸ τὸν ναό καλύπτοντας μὲ τὰ σώματά τους τὸν Ἱερέα. Οἱ χωροφύλα κες ἄρχισαν νὰ πυροβολοῦν γιὰ ἐκφοβισμό. Ἔπεσαν πάνω ἀπὸ σαράντα πυροβολισμοί, ἐνῶ μία σφαῖρα τραυμάτισε ἐλαφρὰ στὸ κεφάλι τὴν Ἀγγελικὴ Κατσαρέλλου. Ἔπειτα ἄρχισαν μὲ τοὺς υποκοπάνους τῶν ὅπλων τους νὰ ξυλοκοποῦν τοὺς πιστοὺς καὶ τὸν ἱερέα. Ἡ Αἰκατερίνη Ρούττη νεαρὴ μητέρα τεσσάρων παιδιῶν, τραυματίστηκε σοβαρὰ στὸ κεφά λι καὶ μεταφέρθηκε στὸν Εὐαγγε λισμό, ὅπου καὶ ἐξέπνευσε μετὰ ἀπὸ λίγες ἡμέρες18. Ἄλλη μία γυναῖκα ἡ νεομάρτυς Χαρίκλεια Λιούλη, συνελή φθη, φυλακίσθηκε καὶ πέθανε ἀπὸ τὶς κακουχίες λίγους μῆνες ἀργότερα καὶ συγκεκριμένα τὴν Κυριακὴ τῆς Ὀρθοδοξίας στὶς 5 Μαρτίου τοῦ 1928.
Διαβάζουμε σὲ ἐφημερίδα τῆς ἐποχῆς περὶ τῆς κηδείας της:«Τὴν παρελθοῦσαν Δευτέραν ἐγένετο μεγαλοπρεπὴς ὅσον καὶ κατα νυκτικὴ ἡ κηδεία τῆς νεομάρτυρος Χαρικλείας Λιούλη ἐν Μάνδρᾳ τῆς Ἐλευσῖνος. Ἡ μεταστᾶσα προσεβλήθη ἐξ ἐγκεφαλικῆς κεραυνοβό λου συμφορήσεως, συνεπείᾳ τῶν κακουχιῶν ἃς ὑπέστη ἐν τῇ φυλακῇ, ὅπου εἶχε ριφθῇ πρὸ μηνῶν ὡς λαβοῦσα μέρος εἰς μίαν λειτουργίαν τελεσθεῖσαν κατὰ τὸ παλαιὸν ἡμερολόγιον. Ἡ ἀφοσίωσις τῆς μετα στάσης πρὸς τὰς ἱερὰς παραδόσεις ἦτο τοιαύτη ὥστε ἔφθασε μέχρις αὐτοθυσίας. Τὰς νεκρωσίμους εὐχὰς ἀνέγνωσεν ὁ ἱερεὺς Βασίλειος Σακελλαρόπουλος, μετακληθεὶς πρὸς τοῦτο ἐξ Ἀθηνῶν, ἡ δὲ κηδεία αὐτῆς ἦτο ἀληθὲς προσκύνημα τῶν πιστῶν πρὸς μίαν ἁγίαν» 19.
Παρόμοιο περιστατικὸ μὲ τῆς Μάνδρας ἔγινε καὶ στὴν Θεσσαλονίκη, ὅπου εὐτυχῶς δὲν ὑπῆρξαν θύματα. Συγκεκριμένα, κατὰ τὴν ἑορτὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, ὁ διοι κητὴς τῆς Ἀστυνομίας Καλευράς, κατὰ παραγγελία τοῦ Μητρο πολίτου Γενναδίου, σφράγισε τὸν Ναό τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν καὶ ἔβαλε κουστωδία νὰ τὸν φρουρεῖ. Ὅταν δὲ ὁ κόσμος ἄρχισε νὰ συγκεντρώνεται ἔξωθι τοῦ ναοῦ καὶ νὰ διαμαρτύρεται, ἰσχυρὴ ἀστυνομικὴ δύναμη ἐπενέβηκε καὶ ξυλοκόπησε ἄγρια τὸ πλῆθος, τὸ ὁποῖο ἀποτελεῖτο κυρίως ἀπὸ γυναικόπαιδα20.
Τὸ ἴδιο ἀκριβῶς συνέβη καὶ κατὰ τὴν Ἀγρυπνία τῶν Χριστου γέννων στὸν ἕτερο ἰδιόκτητο Ναὸ τῶν Παλαιοημερολογιτῶν Θεσσαλονίκης, τὴν Ἁγία Ἐλεοῦσα21.
ς ΄. Τὸ ἔτος 1928 τοῦ Νέου Μαρτυρολογίου
ὸν Φεβρουάριο τοῦ 1928, στὴν Θεσσαλονίκη πάλι, ἔγινε μία ἀνήκουστος ἱεροσυλία. Μεγάλη ἀστυνομικὴ δύναμη εἰσέβαλε στὸν Ναὸ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν καὶ διέλυσε τὸ πλῆθος, συλ λαμβάνοντας ἀρκετοὺς χριστιανούς. Ὅμως ὁ ἀνθυπομοίραρχος Σηφάκης, τοῦ 2ου ἀστυνομικοῦ τμήματος, δὲν ἀρκέστηκε σὲ αὐτό, ἀλλὰ μὲ θράσος εἰσέβαλε μέσα στὸ Ἱερὸ ἀπὸ τὴν Ὡραία Πύλη καὶ ἁρπάζοντας τὸν Λειτουργὸ π. Ἀκάκιο, Ἱερομόναχο ἐκ Κύπρου, ποὺ ἐκείνη τὴν στιγμὴ ἔκα νε κατάλυση, τὸν πέταξε ἔξω ἀπὸ τὸ Ἱερὸ σχίζοντάς του τὰ ἄμφια 22.
Τὴν Κυριακὴ τῆς Ὀρθοδοξίας τοῦ 1928, στὴν Παιανία (τότε Λιόπεσι) εἴχαμε νέα ἐπεισόδια. Ὁ ἀστυνομικὸς σταθμάρχης Γε ώργιος Μάλιαρης εἰσέβαλε μὲ δύο χωροφύλακες στὸ ἐξωκκλήσι τῆς Ἁγίας Μαρίνας καὶ προσπάθησε νὰ συλλάβει τὸν Λειτουρ γό, π. Παρθένιο Ἁγιορείτη. Μπροστὰ στὴν σθεναρὰ ὑπεράσπισή του ὅμως ἀπὸ τοὺς χωρικοὺς ἐξήγαγε περίστροφο καὶ ἀπείλη σε νὰ πυροβολήσει τοὺς πιστούς. Ζητήθηκε δὲ ἡ συνδρομὴ τοῦ ἀστυνομικοῦ σταθμοῦ Κορωπίου καὶ συνελήφθη ὁ Πρόεδρος τοῦ Παραρτήματος κ. Κόλιας23.
Στὶς 6 Ἀπριλίου 1928 συνέβη ἕνα ἀπίστευτο γε γονός. Χιλιάδες πιστῶν, οἱ ὁποῖοι εἶχαν συγ κεντρωθεῖ στὸν Πει ραιᾶ μὲ σκοπὸ νὰ μεταβοῦν στὴν Τῆ νο γιὰ νὰ ἑορτάσουν τὸν Εὐαγγελισμὸ τῆς Θεοτόκου κατὰ τὸ Πάτριο Ἑορτολόγιο πληροφορήθηκαν μὲ ἔκπληξη, πὼς κατόπιν πιέσεως τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν ὁ Ὑπουργὸς Ἐσωτερικῶν ἀπαγόρευσε τὸν ἀπόπλου τοῦ πλοίου! Ἀμέσως ἑκατοντάδες Ὀρθοδόξων, οἱ ὁποῖοι εἶχαν μάλιστα ἤδη ἀγοράσει τὸ εἰσιτήριο τῶν ἑβδομήντα χιλιάδων δραχμῶν, σπεύδουν διὰ τοῦ ἠλεκτρικοῦ σιδηροδρόμου στὴν Ἀθήνα καὶ συγκεντρώνονται ἔξω ἀπὸ τὴν Βουλή, γιὰ νὰ διαμαρτυρηθοῦν γιὰ τὸ πρωτοφανὲς αὐτὸ μέτρο ἐναντίον τους. Ἐκεῖ ἁπλώνουν τὶς κουβερτοῦλες τους καὶ κάθονται κάτω μὲ τὶς λαμπάδες τους (ποὺ εἶχαν ταμένες στὴν Παναγία) στὰ χέρια, ἀναμένοντας τὴν ἀπόφαση τῆς ἄρσεως τοῦ ἀποκλεισμοῦ. Ἡ εἰκόνα αὐτὴ συγκινεῖ τοὺς περαστικούς, ποὺ πλησιάζουν καὶ ζητοῦν νὰ πληροφορη θοῦν τί συμβαίνει. Ἐκείνη τὴν στιγμὴ ὅμως δίδεται ἐντολὴ καὶ ἡ πυροσβεστικὴ ἀντλία τῆς ἀστυνομίας ἀρχίζει νὰ καταβρέχει τὸ πλῆθος γιὰ νὰ τὸ διαλύσει, ἀκούγονται δὲ φωνὲς διαμαρτυρίας:
« Τί σᾶς ἐκάμαμε ποὺ μᾶς βρέχετε; Τί σᾶς φταῖμε; Διατί δὲν μᾶς ἀφήνετε νὰ πᾶμε νὰ προσκυνήσουμε τὴν Παναγία;». Καὶ συνεχίζουμε νὰ διαβάζουμε στὴν ἴδια ἐφημερίδα τῆς ἐποχῆς:
«Ἡ ἀντλία ἐξακολουθεῖ νὰ καταβρέχη. Καὶ ὅμως διάβροχοι οἱ πα λαιοημερολογῖτες δὲν διαλύονται. Μόνον τὰ μικρὰ παιδάκια ποὺ φέ ρουν μαζί τους αἱ παλαιοημερολογίτισσαι μητέρες, αὐτὰ ἐκβάλλουν γοερὰς κραυγάς. Καὶ ἐνῶ ἡ ἀντλία καταβρέχει συνεχῶς τοὺς παλαιο ημερολογίτας, οἱ στρατιῶται μὲ ἐφ᾿ ὅπλου λόγχην κοντακίζουν τού τους, οἱ ὁποῖοι, διὰ νὰ προφυλαχθοῦν ἀπὸ τὸ κατάβρεγμα, θέλουν νὰ εἰσέλθουν εἰς τὸν περίβολον τῆς Βουλῆς διὰ νὰ προφυλαχθοῦν»24.
Γιὰ τὴν ἱστορία, ὁ ἀπόπλους τελικὰ δὲν ἐπιτράπηκε.
Τὴν Μεγάλη Ἑβδομάδα εἴχαμε νέες διώξεις. Στὴν Σαλαμῖνα, κατὰ τὴν Λειτουργία τῆς Μεγάλης Πέμ πτης, ὁμάδα ἀστυνομικῶν μὲ ἐπὶ κεφαλῆς τὸν ἀνθυπομοίραρχο Σταθόπουλο εἰσέβαλε στὸ Παρεκκλήσιο τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου στὸ Μούλκι μὲ σκοπὸ νὰ συλλάβει τὸν ἱερουργοῦντα π. Γεδεών, Προηγούμενο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Κωνσταμονίτου. Μπροστὰ στὴν ἀντίδραση τῶν πιστῶν ἡ σύλληψη ἀποτράπηκε καὶ ἡ ἀστυνομία ὡς ἀντίποινα συνέλαβε τοὺς Μοναχοὺς Ἀρσένιο Ξηρουχάκη καὶ Νεκτάριο Κουκουλάκη, οἱ ὁποῖοι ἐντὸς τοῦ κρατητηρίου πλέον ἔψαλαν τὰ Ἄχραντα Πάθη τοῦ Κυρίου μας. Στὸ δὲ Μενίδι οἱ Ὀρθόδοξοι κάλεσαν τὸν π. Βασίλειο Σα κελλαρόπουλο νὰ λειτουργήσει, ἀλλά, ἐντολῇ τοῦ Ἀρχιεπισκό που Χρυσοστόμου, τὸν συνέλαβε ἡ ἀστυνομία καὶ τὸν μετέφερε στὸ Τμῆμα Μεταγωγῶν. Ἐκεῖ συγκεντρώθηκαν περὶ τοὺς 300 πιστούς, οἱ ὁποῖοι κατόπιν διαμαρτυριῶν κατώρθωσαν νὰ ἐπιτύ χουν τὴν ἀπελευθέρωσή του, ἀλλὰ ὁ Παπαδόπουλος διέταξε νὰ ξανασυλληφθεῖ ἀμέσως, μαζὶ μὲ τὸν Ὑπεύθυνο τοῦ Παραρτήμα τος τῶν Παλαιοημερολογιτῶν Μενιδίου25 ! Τὸν Μάϊο, πάλι στὴν Θεσσαλονίκη, εἴχαμε νέα ἔκτροπα. Ἂς δοῦμε πῶς τὰ περιγράφει ἔντυπο τῆς ἐποχῆς: «Τὴν παρελθοῦσαν ἑβδομάδα οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ οἱ ἀκολου θοῦντες τὸ πάτριον ἑορτολόγιον ἠθέλησαν νὰ κάμουν εἰς ἕνα ἀπὸ τοὺς ἐδῶ ἰδιοκτήτους να οὺς τοῦ συλλόγου τῶν ὀρθοδόξων λι τανείαν διὰ τὴν κατάπαυσιν τῶν σεισμῶν σκοποῦντες μετὰ τὸ τέλος τῆς λιτανείας ὅπως συλλέξουν ἐρά νους ὑπὲρ τῶν σεισμοπαθῶν. Ἡ τοιαύτη ἐνέργεια ἐξώργισε σφόδρα τὸν ἐδῶ Μητροπολίτην Γεννάδιον, ὅστις διέταξε τ᾿ ἀστυνομικὰ ὄργανα νὰ ἐμποδίσουν τοὺς Χριστιανοὺς νὰ κάμουν λιτανείαν καὶ διέταξε νὰ συλλάβουν τοὺς ἱερεῖς καὶ νὰ τοὺς ἀποστείλουν σιδηροδεσμίους εἰς τὰς φυλακάς. Πράγματι τ᾿ ἀστυνομικὰ ὄργανα τ᾿ ἀρεσκόμενα νὰ ἐκτε λοῦν παρανόμους διαταγὰς ὅταν πρόκειται νὰ γελοιοποιήσουν τὸ ρά σον εἰς τὴν ἐκκλησίαν καὶ ἀφοῦ διὰ τῆς ξιφολόγχης διεσκόρπισαν τοὺς Χριστιανούς, ὡς νὰ ἦσαν κομμουνισταί, συνέλαβαν τοὺς ἱερεῖς καθ᾿ ἣν ὥραν ἐτέλουν τὴν λιτανείαν καὶ μεταχειρισθέντας αὐτοὺς ὡς νὰ ἦσαν κακοῦργοι τοῦ χειρίστου εἴδους τοὺς ἔδεσαν καὶ τοὺς ἔκλεισαν εἰς τὰς φυλακὰς ἐκ τῶν ὁποίων τὴν ἑπομένην ἡμέραν τοὺς μετέφεραν εἰς Ἀθήνας»26. Ὁ διευθυντὴς τοῦ ἐντύπου αὐτοῦ, πληροφορηθεὶς τὰ γεγονό τα, μετέβη στὴν Ἀθηναϊκὴ φυλακὴ καὶ ζήτησε νὰ μάθει τί συνέ βη. Περιγράφει δὲ στὸ ἔντυπό του τὰ ἑξῆς:
«Οἱ ἱερεῖς ἀφοῦ διηγήθησαν τὰ ἀνωτέρω περιέγραψαν μὲ τὰ μελα νώτερα χρώματα τὴν συμπεριφορὰν τῶν ἀστυνομικῶν ὀργάνων καὶ ἐκάκισαν τὴν στάσιν τοῦ Μητροπολίτου Γενναδίου καὶ τῶν ἄλλων ἀρχιερέων, οἱ ὁποῖοι καταδιώκουν ἱερεῖς, διότι ἀκολουθοῦν τὸ πάτριον ἑορτολόγιον καὶ δὲν δέχονται νὰ γίνουν φράγκοι, τοὺς δὲ προπαγαν διστὰς τῶν ἄλλων αἱρέσεων ἀφήνουν ἐλευθέρως νὰ ἐκτελοῦν τὸ κατα χθόνιον ἔργον των. Δὲν ἐπρόφθασε νὰ τελειώσῃ ἡ συνομιλία μετὰ τῶν ἱερέων ἦλθον χωροφύλακες καὶ παρέλαβαν αὐτοὺς κατὰ διαταγὴν τοῦ Χρυσοστόμου καὶ ὡδήγησαν αὐτοὺς εἰς τὴν ἐξορίαν ποὺ τοὺς ὥρισε» 27.
Οἱ διωγμοὶ συνεχίζονται ὁλό κληρο τὸ ἔτος, σὲ ὁλόκληρη τὴν χώρα. Τὴν νύκτα τῆς 14ης πρὸς 15η Αὐγούστου μὲ τὸ παλαιό, στὸ Λιτόσελο Φθιώτιδος οἱ χωρο φύλακες καταλαμβάνουν τὸν Ἱερὸ Ναὸ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου καὶ ἀπαγορεύουν στὸν Ἱερέα καὶ στοὺς πιστοὺς νὰ λειτουργηθοῦν.
Τὸ φθινόπωρο οἱ, γλυτώσαντες ἀπὸ τὶς σφαγὲς τῶν Τούρκων, πρόσφυγες τῆς περιοχῆς τῶν Σερρῶν στέλνουν στὸν Βενιζέλο Ὑπόμνημα ποὺ γράφουν μεταξὺ ἄλλων καὶ τὰ ἑξῆς: «Ἡμεῖς οἱ κατελθόντες εἰς τὴν φιλόξενον γῆν τῆς Μητρὸς Ἑλλάδος, ἀποροῦμεν ὄντως διὰ τὰ εἰς βάρος τῶν γνησίων Ὀρθοδόξων λαμ βανόμενα ἄγρια καὶ ἀπάνθρωπα μέτρα. Οἱ Παλαιοημερολογῖται ὡς ἄνθρωποι, ὡς ὀρθόδοξοι χριστιανοί, ὡς Ἕλληνες πολῖται, ζητοῦσιν ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον ἐκτελοῦν οἱ ἀλλόθρησκοι ἐν οἷς οἱ Παπικοὶ, οἱ Προτε στάνται και οἱ παρὰ τὸ Σύνταγμα Ἐλευθεροτέκτονες, ἤτοι τὸν ἐλεύθε ρον ἐκκλησιασμὸν εἰς ὡρισμένην ἐκκλησίαν μετ᾿ ὁμοφρόνων ἱερέων, αὐτὸς εἶνε ὁ πόθος μας καὶ τὸν πόθον αὐτὸν τὸν ὑποστηρίζομεν καὶ διὰ τοῦ αἵματός μας. Ἐὰν δέ, ὅ, μὴ γένοιτο, ἡ Σεβαστὴ Κυβέρνησις δὲν παραχωρήσῃ τὰ ὅσα ζητοῦμεν, θέλομεν ἐν τέλει μὲ ὅλα τὰ νόμιμα μέσα, ζητήσει τὴν προστασίαν τῆς Κοινωνίας τῶν Ἐθνῶν, ἥτις σύμφωνα μὲ τὴν συνθήκην τῆς Λωζάννης “Περὶ θρησκευτικῶν μειονοτήτων” θέλει ὑποχρεώσει τὴν μητρυιὰν πλέον Ἑλλάδα ὅπως δώση τὰ ὑπὸ τῶν Πα λαιοημερολογιτῶν ζητούμενα»28 . Κλείνουμε τὸ ἔτος 1928 καὶ τὴν ἐργασία αὐτή, μὲ τὴν ἀναφορὰ σὲ ἕναν γεν ναῖο Ἱερομόναχο, τὸν π. Ἀρσένιο Σακελλάρη. Ὁ π. Ἀρσένιος, ἐφημέριος τῶν χωριῶν Πύργου καὶ Βιτώλης τῆς ἐπισκοπῆς τότε Φθιώτιδος, δὲν ἀπεδέχθηκε ἐξ ἀρχῆς τὴν Ἡμερολογιακὴ Καινοτομία, γι᾿ αὐτὸ καὶ καταγγελθεὶς καταδι κάσθηκε σὲ «καθαίρεση» τὸ 1926.
Ὁ Ἱερεύς, ἔχοντας βεβαίως τὴν συνείδηση πὼς ἡ ψευδοκα θαίρεσή του ὡς παράνομη δὲν εἶχε κανένα κῦρος συνέχιζε νὰ ἱε ρουργεῖ. Κατόπιν δευτέρας καταγγελίας ἐναντίον του, συλλαμ βάνεται, ἄνευ ἐντάλματος, τὸ ἀπόγευμα τῆς 9ης Ἀπριλίου 1928 καὶ ὁδηγεῖται στὸ Ἀστυνομικὸ Τμῆμα Λαμίας. Τὴν ἑπομένη, ὁ ἐνωμοτάρχης Ἀραποστάθης Εὐστάθιος μαζὶ μὲ ἕναν χωροφύλα κα περνᾶνε χειροπέδες στὸν π. Ἀρσένιο καὶ ὁ μὲν πρῶτος τὸν κρατοῦσε σφικτά, ὁ δὲ χωροφύλακας, μὲ μία μεγάλη ψαλίδα καὶ ἔπειτα μὲ κουρευτικὴ μηχανή, τοῦ ἔκοψε τὰ γένεια καὶ τὰ μαλλιά. Τὸ φρικτὸ αὐτὸ γεγονός, τὸ ὁποῖο ἔγινε κατόπιν εἰσηγήσεως τοῦ Μητροπολίτου Φθιώτιδος Ἰακώβου Παπαϊωάννου, δὲν ἀπο θάρρυνε τοὺς Γνησίους Ὀρθοδόξους, οἱ ὁποῖοι ἔδωσαν εὐφυῆ ἀπάντηση διὰ ἐπιστολῆς ἑνὸς ἀδελφοῦ σὲ ἐφημερίδα τῆς ἐποχῆς:
«Ὁ μάρτυς ἱερομόναχος ἀναμφιβόλως καὶ κεκαρμένος θὰ ἐκτελῇ τὰς διαφόρους ἱεροπραξίας, ἀφοῦ οἱ διάφοροι κεκαρμένοι ἱερεῖς τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν ἐκτελοῦσι τοιαύτας, μὲ τὴν διαφορὰν ὅτι οὗτοι κείρονται εἰς τὰ διάφορα κουρεῖα τῆς πρωτευούσης οἰκειοθελῶς, ἐνῶ ὁ ἀτυχὴς Ἀρσένιος ἐκάρη βιαίως εἰς τὸ ἀστυνομικὸν κατάστημα Λα μίας» 29. Μετὰ τὴν κουρά του ὁ π. Ἀρ σένιος παραπέμφθηκε στὸ Πλημμελειοδικεῖο Λαμίας, ὅπου καταδικάσθηκε σὲ 95 ἡμέρες φυλάκιση, ἀλλὰ ἄσκησε ἔφεση καὶ ὡρίσθηκε νέα δίκη στὸ Ἐφε τεῖο Ἀθηνῶν. Ἡ δίκη ἔγινε στὶς 28 Νοεμ βρίου. Ὁ 56χρονος τότε Ἱερο μόναχος καταδικάσθηκε σὲ δί μηνη φυλάκιση καὶ ὡδηγήθηκε γιὰ ἐγκλεισμὸ στὶς διαβόητες γιὰ τὴν ἀθλιότητά τους φυλακὲς τοῦ Παλαιοῦ Στρατῶνος στὸ Μοναστηράκι (στοὺς χώρους τῶν φυλακῶν ἐκείνων στοιβά ζονταν περίπου 800 κρατούμενοι, κάτω ἀπὸ ἄθλιες συνθῆκες, ὑγρασία, ζωΰφια, ναρκωτικά, χρῆσι ὅπλων καὶ καθημερινὲς συγ κρούσεις)30. Σὲ αὐτὲς τὶς φυλακὲς κατάφερε ἕνας δημοσιογράφος νὰ πάρει συνέντευξη τὸ Δεκέμβριο τοῦ 1928 ἀπὸ τὸν ἔγκλειστο π. Ἀρσέ νιο, τὴν ὁποίαν ἀξίζει νὰ ἀναγνώσουμε, ὡς ἐπίλογο τῆς παρούσης ἐργασίας: «Εἰς τὰς ἐνταῦθα φυλακὰς τοῦ Πα λαιοῦ Στρατῶνος εἰς τὸ Μοναστηρά κι ἔμαθα πὼς ἐφυλακίσθη κάποιος παπᾶς, διότι ἐλειτούργει μὲ τὸ Πα λαιὸν Ἑορτολόγιον καὶ χωρὶς νὰ χάσω καιρὸν μιὰ καὶ δυὸ εἰς τὰς φυλακάς.
Τίνα ζητεῖτε, κύριος; Τὸν Παπᾶ Ἀρσένιον.Περᾶστε.Ὁδηγοῦμαι εἰς τὸ περίφημον μπουν τρούμι τῶν ἐνετικῶν χρόνων ποὺ χρησιμεύει διὰ φυλακὴν καὶ σωφρο νισμὸν τῶν ἀνθρωπίνων παραβάσεων καὶ ἀπὸ μακρυὰ χωρὶς κανὲν σημεῖον τῆς ταυτότητός του, διακρίνω τὸν ρασοφόρον κατάδικον. Μόλις ὡς ἀντίκρυσα τὴν μορφὴν τοῦ φυλα κισθέντος πατρὸς Ἀρσενίου ἔστην, ἢ κάλλιον εἰπεῖν, ἐξέστην. Μία γα λήνη ἐπιχέεται ἐφ᾿ ὅλου τοῦ προσ ώπου του, ἓν βλέμμα ἁπλοῦν καὶ φωτεινόν, μία στάσις μαρτυροῦσα τὴν πίστιν, μία στάσις, ἐπιβαλλομένη, μαρτυροῦσα τὴν ταραχήν...(;).
Πάτερ μου, προσκυνῶ, λέγω εἰς τὴν ἐμπνέουσάν με πρωτοφανῆ φυσιογνωμίαν τοῦ ἱερέως, καὶ κύπτω καὶ ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν του. Ἕνα χαμόγελο, μόλις διαγραφόμενον εἰς τὰ κολλημένα χείλη τοῦ παπᾶ τοῦ Χριστοῦ, μὲ μίαν πατρικὴν ἔκφρασιν συνοδεύει τὴν ἀνταπόδοσιν τοῦ χαιρετισμοῦ μου·
Τὸν Κύριον, παιδί μου. Παπᾶ μου, εἶμαι δημοσιογράφος καὶ διὰ νὰ σοῦ εἴπω τὴν ἀλήθειαν, πλέον τούτου, κατέχομαι ἀπὸ μίαν ἀληθῆ περιέργειαν νὰ μάθω καὶ ν᾿ ἀκούσω παρὰ τοῦ στόματος τῆς ἁγιωσύνης σας·
Πρῶτον· Τί πιστεύετε· γιατί ἐγίνατε ἱερεύς· γιατί δὲν ἀκολουθεῖτε τὸ Νέον Ἑορτολόγιον καὶ τὰς καινοτομίας· γιατί καὶ μετὰ τὴν καθαίρε σίν σας ἱερουργήσατε· πῶς εὑρίσκετε τὴν καταδίκην σας, καὶ Δεύτερον· Θὰ ἐμμείνετε εἰς τὴν στάσιν σας; καὶ πόσον; Παιδί μου θὰ ἤμην πολὺ εὐτυχὴς καὶ θὰ ηὐχόμην νὰ μοῦ δώσῃ ὁ Θεός μου καὶ Κύριός μου, τὸν Ὁποῖον λατρεύω καὶ χάριν τοῦ Ὁποί ου εὑρίσκομαι εἰς τὰς φυλακάς, λόγους ἱκανοὺς νὰ ἀποκριθῶ εἰς τὰ ἐρωτήματά σου.
Καὶ ποιήσας τὸ σημεῖον τοῦ σταυροῦ, λέγει μὲ παιδικὴν ἀφέλειαν καὶ μὲ ἕναν ἀόρατον καὶ μόλις διακρινόμενον ἱερὸν φόβον.Εἶμαι χωρικὸς παπᾶς μὲ λίγα γράμματα, γιὰ νὰ μὴ εἴπω ἀγράμμα τος. Ὡς λαϊκὸς ἐπίστευα καὶ πιστεύω καὶ ὡς παπᾶς τὸ «Πιστεύω εἰς ἕνα Θεὸν» τὸ σύμβολον τῆς Πίστεώς μας, ἤτοι τὰς Ἱερὰς Γραφὰς τὴν Παλαιὰν καὶ Νέαν Διαθήκην καὶ ὅσα οἱ πατέρες μας οἱ ἅγιοι ἐθέσπι
σαν γραπτῶς καὶ παρέδωσαν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μας διὰ τῆς παραδόσεως. Μὲ τρία λόγια: τὰς Γραφάς, τὰς Παρα δόσεις καὶ τὰς 7 Οἰκου μενικὰς Συνόδους. Ἰδοὺ ἡ πίστις μου ὡς Λαϊκοῦ. Ἡ πίστις μου ὡς παπᾶ, ἀφοῦ ὁ ἅγιος Θεὸς μὲ ἠξίωσεν ἐμὲ τὸν ἀχρεῖον δοῦλον του τὸν ἀνάξιον, νὰ ἐκτελῶ τὰ θεῖα ἱερὰ καὶ ἀκατανόητα μυστήριά του περιέλαβε τὴν ἰδίαν μου πίστιν, τὴν ὁποίαν εἶχα ὡς λαϊκός, καὶ ἀκόμη μίαν ὁμολογίαν ἕναν ὅρκον ἐπίσημον ἔμπροσθεν Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων « ὅτι θὰ τηρήσω τὴν πίστιν ἀμόλυντον, τὰ καθήκοντά μου τὰ ἐκκλησιαστικὰ ἀπαράλλα κτα » ὅπως τὰ παρέλαβον καὶ τὰ ἐδιδάχθηκα χωρὶς νὰ προσθέσω ἢ νὰ ἐξαιρέσω καὶ χωρὶς δισταγμὸν καὶ διψυχίαν, ἀσάλευτα. Τοῦτο ὡμο λόγησα, τοῦτο ἐφύλαξα. Τοῦτο φυλάττω καὶ μὲ τὴν πίστιν μου αὐτὴν θὰ ἀποθάνω. Ἔγινα ἱερεύς, ἐγώ, ὁ ἀνάξιος παιδί μου, τοῦ Θεοῦ τοῦ Ὑψίστου τοῦ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ καὶ Σωτῆρός μας, καὶ θὰ παραμείνω μὲ τὴν βοήθειάν του μέχρι θανάτου εἰς τὴν τάξιν μου. Τί ἄλλο, παιδί μου, μὲ ἠρώτησες;
Γιατί ἐγίνατε ἱερεύς.
Ἄ, νὰ ἕνα πρᾶγμα ποὺ δὲν τὸ ἐξωμολογήθηκα μέχρι τώρα. Ἡ Μάν να μου καὶ ἡ Ἐκκλησία μας μοῦ ἐνέπνευσαν ὅ,τι τὸ καλλίτερο πρᾶγμα ποὺ μπορεῖ κανεὶς νὰ κερδίσῃ εἰς τὸν κόσμον αὐτὸν εἶνε “Νὰ σώσῃ τὴν ψυχήν του”. Νὰ εὐαρεστήσῃ τὸν Θεόν, νὰ πράξῃ καλὰ καὶ ἀγαθὰ καὶ νὰ μὴ λατρεύῃ τὴν ὕλην, τὸν κόσμον, ἀλλὰ τὸν Θεόν. Αὐτὸ τὸ μά θημα τὸ ἐχώνευσεν ἡ ψυχή μου καὶ ἔγινα παπᾶς, ὄχι νὰ κερδίζω τὸν ἄρτον μου, παπᾶς ἐπαγγέλματος, ὅπως λέτε σεῖς οἱ γραμματισμένοι, ἀλλὰ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ὀρθοδόξου, παπᾶς γιὰ νὰ σώσω τὴν ψυχήν μου. Καὶ γι᾿ αὐτὸ δὲν ἐνδιαφέρομαι διὰ τὰς διαταγὰς τοῦ Ἄννα καὶ τοῦ Καϊάφα, οὐδὲ δι᾿ ὅσα θὰ εἶχον ἑὰν ὑπήκουον εἰς τὴν ἀσέβειαν τῆς
μεταβολῆς τῶν παραδεδομένων, ἀλλὰ διὰ τὴν ποίμνην μου, διὰ τὰ πρόβατα, τὰ ὁποῖα μοῦ ἐνεπιστεύθη ὁ Χριστός, εἰς ἐμὲ τὸν ταπεινὸν καὶ ἐλάχιστον δοῦλόν του. Νὰ γιατὶ δὲν ἀκολουθῶ τὸ Νέον Ἑορ τολόγιον, διότι δὲν μοῦ παρεδόθη ὅταν ἔγινα Παπᾶς. Καὶ ἀφοῦ μὲ τὸ παλαιὸν ἑορτολόγιον ὕμνησαν καὶ ἐλάτρευσαν οἱ ἅγιοι Πατέρες μου τὸν Θεὸν καὶ ἡ οὕτω πως προσφερομένη λατρεία “εἰς τὴν Ἁγί αν Τριάδα καὶ τιμὴ εἰς τοὺς ἁγίους” ἦτο ἀληθὴς καὶ κανονικὴ καὶ ἁγία, ὥστε καὶ αὐτοὶ ἐγένοντο ἅγιοι δοῦλοι Θεοῦ καὶ εἰσῆλθον εἰς τοὺς κόλπους τοῦ Ἀβραάμ. Ἀλλὰ καὶ τοὺς θέλοντας διὰ τῆς ἁγιότητός των καὶ τῶν θεοπνεύστων συγγραμμάτων των βοηθοῦσι νὰ εἰσέλθουν. Καὶ σὲ ἐρωτῶ κ. δημοσιογράφε, τί μᾶς χρειάζεται ἡ καινοτομία τοῦ νέου ἑορτολογίου, τοῦ Νέου Πασχαλίου, τὰ θέατρα καὶ τὰ κομμένα τὰ μαλλιά, τὸ νὰ συλλειτουργοῦν μαζὶ μὲ προτεστάντας καὶ δὲν ἠξεύρω τὶ ἄλλο θέλουν οἱ νεωτερισταὶ Ἱεράρχαι, γιὰ νὰ μᾶς πᾶνε στὸν Παρά δεισο ἢ στὴν Κόλασιν, εἰς τὸν Θεὸν ἢ εἰς τὸν Διάβολον; Κάθε πρᾶγμα ἔχει ἕνα λόγο, ἐξυπηρετεῖ κάποιο σκοπὸν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν. Σκοπὸς δὲ μοναδικὸς καὶ οὐσιαστικὸς τῆς Ἐκκλησίας εἶνε νὰ κάμῃ τὸν χρι στιανὸν ἅγιον, δηλαδὴ ἄξιον νὰ εἰσέλθῃ εἰς τὸν παράδεισον. Καὶ ἀφοῦ μὲ τὸ παλαιὸν Ἑορτολόγιον εὗρον τὸν Παράδεισον ὅλοι οἱ ἁγιάσαν τες ὡς σήμερα, δηλαδὴ δύο περίπου χιλιάδες χρόνια, τί τὸ θέλουμε τὸ Νέον; Εἰς τί θὰ μᾶς χρησιμεύσει; Μπορεῖ νὰ μοῦ πῇς, παιδί μου κύριε δημοσιογράφε, αὐτὸ ποὺ μοῦ εἶπε καὶ ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἐφετείου προχθὲς εἰς τὴν δίκην μου. “ Σὺ ξεύρεις περισσότερα, παπᾶ, ἢ ὁ Μητροπολίτης;”. Σοῦ ἀπαντῶ παιδί μου. Καὶ ἀπὸ μένα τὸν ἀγράμματο Παπᾶ καὶ ἀπὸ τὸν Μητροπολίτη τὸν σπουδασμένο ξέρουν οἱ Πατέρες μου οἱ ἅγιοι. Ὁ Χρυσόστομος, ὁ Βασίλειος, ὁ Γρηγόριος καὶ τόσοι ἄλλοι· καὶ ἀφοῦ μὲ τὸ παλαιὸν ἑορτολόγιον ἐλάτρευσαν τὸν Θεὸν καὶ διέταξαν ὅλοι οἱ Πατέρες δύο χιλιάδες ποὺ ἀπετέλουν τὰς 7 Οἰκουμενικὰς Συνόδους νὰ ἐκτελοῦμε τὰ καθήκοντά μας ἱερεῖς καὶ λαϊκοί, πῶς θέλετε νὰ παραβῶ τὸν ὅρκον μου καὶ νὰ ἀρνηθῶ τοὺς Πατέρας μου τοὺς ἁγίους καὶ νὰ ἀκολουθήσω τοὺς κου ρεμένους Ἱεράρχας; Αὐτὸ δὲν θὰ γίνῃ ποτέ. Πιστεύω, παιδί μου, ὡς πιστεύω, ἱερεὺς ὢν τοῦ Ὑψίστου καὶ μὴ τὰ τῆς Ἐκκλησίας με τακινήσας, ἀλλ᾿ ὡς κόρην ὀφθαλμοῦ αὐτὰ φυλάξας παραμένω, χάριτι Κυρίου, ἱερεὺς τοῦ Χριστοῦ καὶ δὲν εἶμαι τῶν κουρεμένων ἀρχιερέων παπᾶς. Καὶ θὰ ἱερουργῶ πάντοτε ὁσάκις δὲν ἐμποδίζομαι ἀπὸ τὰς λόγχας τοῦ Πιλάτου εἰς τὸν Οἶκον τοῦ Θεοῦ διότι οὔτε διὰ πράξεις ἀνηθίκους, οὔτε διὰ φρονήματα αἱρετικοῦ καθηρέθην, ἀλλὰ μοῦ κόψαν τὰ μαλλιὰ καὶ μὲ ἔβαλαν φυλακή, διότι ἐτήρησα καὶ τηρῶ τὸν ὅρκον μου καὶ ὅλην τὴν πίστιν μου. Ἀλλὰ τί λέγουν αἱ Γραφαί;
“ΘΕΩ ΠΕΙΘΑΡΧΕΙΝ ΜΑΛΛΟΝ Ἢ ΑΝΘΡΩΠΟΙΣ ”.
Πορεύου καὶ σύ, παιδί μου, καὶ ποίει ὁμοίως. Καὶ εὐλογήσας με ὁ πιστὸς καὶ ἄξιος θαυμασμοῦ καὶ ἀγάπης ἀληθὴς ἱερεὺς τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀπεχώρησεν εἰς τὸ ἀνήλιον δῶμα τῶν φυ λακῶν, ἵνα ἐκεῖ λατρεύσῃ τὸν Θεὸν τὸν ἐνισχύοντα αὐτόν»31.
Κλείνοντας τὴν παροῦσα ἐργασία, ὀφείλουμε νὰ τονίσουμε, πὼς μὲ τὴν παράθεση τῶν ντοκουμέντων αὐτῶν ποὺ ἀφοροῦν τὶς διώξεις τῶν προγόνων μας, δὲν ἐπιδιώξαμε νὰ γεννήσουμε τὸ μῖσος, ἀλλὰ νὰ στηλιτεύσουμε τὴν ὑποκρισία. Οὔτε νὰ αὐξή σουμε τὴν διάσταση, ἀλλὰ νὰ προβάλουμε τὴν ἀλήθεια, ἡ ὁποία ἀπελευθερώνει καὶ φέρνει πιὸ κοντὰ τοὺς ἀνθρώπους.
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1. Ἐπιστολὴ πρὸς Νικόδημον, 22.7.1971.
2. Βραδυνή, 7.4.1924· Νέα Ἡμέρα, 7.4.1924· Σκρίπ, 7.4.1924 · Ἐμπρός, 7.4 .1924.
Πάνταινος, 31.5.1924.
3. Ἐλεύθερος Λόγος, 7.4.1924· Εμπρός, 8.4.1924· Νέα Ἀλήθεια 8.4 .1924.
4. Πάνταινος, 31.5.1924.
7. Σκρίπ, 10 .1.1925.
8. Σκρίπ, 8.1.1925.
9. Σφαῖρα, 7.1.1925· Ἀπογευματινή, 7.1.1925 · Βραδυνή, 7.1.1925 · Σκρίπ,
8.1.1925 · Ἀπογευματινή, 8.1.1925 · Ἐλεύθερον Βῆμα, 8.1.1925 · Ἔθνος, 8.1.1925 · Σκρίπ, 9.1.1925· Ἐμπρός, 9.1.1925 · Ἐλεύθερος Τύπος, 9.1.1925 · Ἐλεύθερος Λό γος, 9.1.1925· Σκρίπ, 10.1.1925 · Σκρίπ, 13.1.1925.
10. Σκρίπ, 19.1.1925.
11. Σκρίπ, 25 .1.1925.
12. Σκρίπ, 15.4.1926 · Ἑλληνική, 15.4.1926· Πολιτεία, 15.4.1926· Ἐμπρός,
15.4.1926 · Νέα Ἡμέρα, 15.4.1926· Ἑλληνική, 17.4 .1926.
13. Ἑλληνική, 25.4.1926.
14. Σκρίπ, 9.1.1927.
15. Σκρίπ, 10.1.1927.
16. Τὰ Πάτρια, τόμος Ε΄, σελ. 3846 · Τὸ Φῶς [Θεσσαλονίκης], 20/21.1.1927.
17. Τὸ Φῶς [Θεσσαλονίκης], 22.1.1927· Μακεδονία, 22.1.1927.
18. Σκρίπ, 22.11.1927· Χρονικά, 22.11.1927 · Ἐλεύθερος Λόγος, 23.11.1927 ·
Νέα Ἡμέρα, 24.11.1927· Πολιτεία, 24.11.1927 · Πρωΐα, 29.11.1927.
19. Σκρίπ, 24.11.1927· Σκρίπ, 30.4.1928· Ἡ ἀναγέννησις τοῦ λαοῦ, 25.3.1928.
20. Ἡ ἀναγέννησις τοῦ λαοῦ, 11.12.1927.
21. Ἡ ἀναγέννησις τοῦ λαοῦ, 14.1.1928.
22. Ἡ ἀναγέννησις τοῦ λαοῦ, 4.3.1928.
23. Σκρίπ, 6.3.1928 · Σκρίπ, 7.3.1928.
24. Ἡ ἀναγέννησις τοῦ λαοῦ, 4.3.1928.
25. Σκρίπ, 15.4.1928.
26. Ἡ ἀναγέννησις τοῦ λαοῦ, 13.5.1928.
27. Αὐτόθι.
28. Ἐνθ᾿ ἀνωτέρω, Ἡ ἀναγέννησις τοῦ λαοῦ.
29. Ἐνθ᾿ ἀνωτέρω, Ἡ ἀναγέννησις τοῦ λαοῦ.
30. Ἡ δημόσια κατακραυγὴ γιὰ τὴν ἀθλιότητα τῆς φυλακῆς αὐτῆς ὡδήγησε στὴν κατεδάφισί της τὸ 1929.
31. Σκρίπ, 28.4.1928· Σκρίπ, 11.5.1928· Σκρίπ, 12.6.1928 · Σκρίπ, 29.11.1928 · Σκρίπ, 30.11.1928 · Σκρίπ, 2.12.1928.
Η επεξεργασία ,επιμέλεια μορφοποιήση κειμένου και εικόνων έγινε απο τον Ν.Β.Β
.jpg)
Αναρτήσεις
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου